zondag 15 september 2013

OEZBEKISTAN..........AllesVanDeFiets!


Voor het eerst deze reis vinden we het jammer om na vier dagen niet fietsen weer verder te gaan. In korte tijd hebben we veel leuke en interessante mede fietsers ontmoet bij Tes guesthouse in Osh. We zijn positief gespannen over onze komende grensoverschrijding naar Oezbekistan, niet wetende wat ons te wachten staat. We laden de fietstassen vol met lekkernijen bij de Turkse bakker en geven onze laatste Sommen uit aan drinken en chocolade! Tot de grens is het een kleine 10 kilometer valsplat naar beneden. Aan deze weg wordt de duvel en zijn ouwe moer verkocht. Eén lang lint van kleine ondernemers, maar bedden, kasten, kozijnen en nieuwe autobanden zijn niet aan ons besteed. De poort aan Kirgizische kant zwaait open en we krijgen voorrang voor het exit stempel in ons paspoort. 

Honderdvijftig meter verder verwelkomen vriendelijke, zwaar bewapende militairen ons in Oezbekistan! We krijgen formulieren in tweevoud om personalia, valuta en waardevolle spullen te noteren. Met de verhalen van andere fietsreizigers in ons achterhoofd gaan we secuur aan de slag. Als we ons formulier bij de douanebeambte inleveren ontstaat er lichte paniek. Ons zakmes, medicijnen en data dragers (lees tablet, USB-sticks en SD-cards) staan op de verkeerde plaats. Dus weer terug en opnieuw alles invullen! Er staat een lange rij mensen te wachten, maar buitenlandse gasten gaan ook hier voor! We halen de bagage van de fietsen en de tassen gaan één voor één door de scan. Dan krijgen de douanemannen het uurtje waar ze op hebben gewacht. Alle andere reizigers kijken toe hoe men onze gehele reisuitrusting tas voor tas overhoop haalt opzoek naar "belastende" zaken. Vooral boeken, DVD's, tablet, camera's en medicijnen worden onder de loep genomen. De foto's worden stuk voor stuk bekeken en de inhoud van de tablet wordt een half uur lang onderzocht. Ook de extra harddisk en batterij wekken belangstelling, maar zonder de juiste kabels kunnen ze er niets mee! In een apart gebouw worden al onze backup DVD's gescreend. Gelukkig staat de beambte bij de allesbrander, waterzuiveraar en dogchaser te slapen en worden daarover geen moeilijke vragen gesteld. De lege Coca-Cola blikjes in Pringles kokers zorgen wel voor veel vraagtekens, maar gelukkig hebben we fotoafdrukken van de collectie thuis meegenomen. Ze begrijpen er niks van, maar doen verder niet moeilijk. Men wil zelfs weten wat er in de contactlens bakjes van Christel zit. Bij de diverse medicijnen en antibiotica, die strip voor strip uit de verpakking worden gehaald, maken wij met handen en voeten duidelijk waar ze voor dienen. Laat uw fantasie de vrije loop bij onze versie van de anti diarree pillen! Als alle tassen zijn geleegd, komen de fietsen aan de beurt. Eerst door de detectiepoortjes, die direct beginnen te loeien. De inhoud van de thermoskan wordt bekeken, Robin neemt een slokje om te bewijzen dat het echt om drinkwater gaat! Het eerste benzine flesje gaat open en de beambte haalt zijn neus op voor de stank, toch wil hij ook de inhoud van het tweede flesje checken. Als uiterste controlemiddel wordt de drugshond erbij gehaald.......we komen tenslotte uit Nederland. Hij heeft het echter al snel gezien......  Uh geroken, maar moet onder dwang van zijn trainer nog een keer ruiken. Zo fietsen we ruim twee uur later eindelijk Oezbekistan binnen.

Ondanks dat Kirgizië en Oezbekistan buurlanden zijn, is het contrast groot. Het prachtige landschap waar wij de afgelopen weken doorheen mochten fietsen is verdwenen. Het is hier vlak met veel akkerbouw, af en toe een koe in het weiland en veel sloten en kanalen. We wanen ons regelmatig in Nederland en missen alleen de kerktorens, industrieterreinen en windmolens! Alles ziet er op het oog meer verzorgd uit dan in Kirgizië. De gebouwen zijn moderner en netjes onderhouden. De straat is schoon en de mensen hebben allen een brede glimlach op het gezicht. Ze groeten ons zonder uitzondering met veel enthousiasme ..salam aleikum...Gello, gow are you..... atkuda? We zien dat de gastvrijheid zoals we die in Turkije mochten ontvangen hier ook aanwezig is. Dat wil niet zeggen dat Kirgizië niet gastvrij is, maar men is daar gereserveerder, spreekt minder goed Engels en laat je met rust. Een zeer positieve verandering is de rijstijl van de Oezbeken. Veel rustiger en ingetogen bij het passeren, dus aangenamer fietsen, wellicht heeft dit te maken met het feit dat de Oezbeken zelf ook veel op de fiets zitten. Daarbij komt dat de grote auto's bijna geheel uit het straatbeeld zijn verdwenen. De SUV's zijn ingeruild voor het kleinste koekblik van Daewoo. Ook de busjes zijn in mini uitvoering, maar het zijn er wel heeeeel erg veel! Het lijkt wel of ze gratis zijn uitgedeeld. 

Waar je in Kirgizië vrijwel overal kan wildkamperen, bestaat in Oezbekistan de verplichting om te overnachten en je te laten registreren in door de staat goedgekeurde hotels. Dat heeft voor ons veel nadelen; we moeten tegen ons zin in een hotel overnachten tegen speciaal tarief. Vervolgens zijn we soms gedwongen om verder te fietsen dan gewenst, omdat er geen goedgekeurd hotel in iedere stad aanwezig is! Ook kunnen we niet op het aanbod van de zeer gastvrije bevolking in gaan, die ons regelmatig uitnodigt voor een overnachting. Tenslotte slepen we onze kampeeruitrusting al die tijd voor niets mee. Dit is een prijs die we moeten betalen om de prachtige steden in dit land te kunnen bekijken.

De eerste fietsdag in Oezbekistan rijden we in de middag de 50 kilometer naar Andijon. De eerste grote stad waar hotels toeristen registeren! Dat de stad fors is, merken we bij binnenkomst. Brede boulevards vaak kleurrijk in de bloemen gezet. Veel statige kantoorgebouwen, netjes in de verf of spiksplinternieuw! We bereiken het centrum niet eens en belanden in de suite van het Royal hotel pal naast het in ex-Sovjet steden gebruikelijke pretpark met overjarige attracties. In het hotel zijn wij naast veel zakenmannen de enige toeristen.

Het eentonige landschap trekt aan ons voorbij op weg naar Margilon zo'n 75 kilometer verder. We hebben helaas een slechte kaart van dit land en de digitale versie is ook niet gedetailleerd, dus fietsen we over hoofdwegen van stad naar stad. Hier in de Ferganavallei profiteren we nog van brede goed geasfalteerde wegen en een groene omgeving. Waar mogelijk gaan we door levendige dorpjes. Naast katoenteelt leeft men op dit moment van de druiven. Alle huizen hebben een haag van druivenranken voor de deur. Het is oogsttijd en kratjes vol druiven worden afgevoerd naar de markt. De bladeren van de plant vormen een dak van verkoelende schaduw boven de trottoirs. In een klein dorpje nodigen Abazbek en zijn vrouw Dilaram ons uit voor thee, brood, meloen en .........druiven! We zijn wel toe aan een rustpauze! Ondanks dat het pas elf uur in de ochtend is, vragen ze ons om te blijven voor de nacht. Helaas iets te vroeg. Robin maakt zijn theedoek nat en zet zijn helm op. Als Christel er geen op doet, loopt Dilaram even naar binnen en komt terug met een mooie witte linnen doek. Naast deze krijgt Christel ook een prachtig zijden exemplaar mee! Blij verrast met deze mooie cadeaus en warme gastvrijheid fietsen we weer verder. 

Oezbekistan is 's werelds derde zijde producent ter wereld en eeuwen lang was Margilon bepalend voor de zijdehandel in Centraal Azië. Wij bezoeken de Yodgorlik zijdefabriek. Een zeer interessant museum, waar we het gehele proces van rups tot zijde op de ambachtelijke wijze kunnen bekijken. Een jongeman legt ons in zijn beste Engels uit hoe alles in zijn werk gaat. Van het kweken van de zijderups, het losweken en spinnen van de zijdedraad, het opspannen en kleuren van het gewenste patroon, het instellen van de machines en het weven van de stoffen. Zeer arbeidsintensief en reuze interessant! De kleuren van het eindproduct worden verkregen uit natuurlijke materialen zoals de schil van uien en granaatappels. In het dagelijks leven dragen de vrouwen super vrolijke jurken in de meest uiteenlopende en soms spuuglelijke, maar zeer kleurrijke designs. De kinderen gaan weer naar school en doen dat in uniform. Veelal in zwart wit, maar er zijn per regio en per school weer vele variaties, ook in lichtblauw en rood. Vooral de kleine meisjes met grote witte strikken en de jongetjes met stropdas zien er pittig uit.

De mooie zijden stoffen uit de diverse "fabrieken", maar ook de kleurrijke kussens en matrassen, zoals we die al in Kirgizië dagelijks hebben gezien, worden verkocht op de grootste bazaar in Oezbekistan. De Kumtepe bazaar bezoeken wij op zondagochtend 8 september als deze al vol in bedrijf is. Het krioelt hier van de mensen en het is een komen en gaan van busjes, fietsen, taxi's en ezels. We hebben ons niet gerealiseerd dat de markt zo groot is en moeten een keuze maken. We besluiten in de stad van de zijde vooral over de stoffen- en kledingmarkt te dwalen. We nemen een karig ontbijtje van thee en droog brood, terwijl er overal om ons heen tegen achten shaslik, lagman, samsa en linzensoep naar binnen wordt gewerkt. Het leuke is dat je ieder gerecht bij een andere verkoper moet halen. Het theehuis zorgt alleen voor de thee en de voorzieningen (bed met matrasjes en tafeltje) De markt zelf is net een mierenhoop met honderden volgestouwde stalletjes die de meest uiteenlopende gekleurde stoffen of kledingstukken van zijde, katoen of een combinatie hiervan verkopen. Het is file lopen door de smalle paden en het is dringen bij de verkoopsters met de mooiste en goedkoopste producten. Veel traditionele kledingstukken worden aan de man gebracht; hoedjes, overjassen, laarzen, bontmutsen en jurken. De mensen zijn verbaasd om ons op de markt te zien en men maakt graag een praatje. Door al die aandacht verstrijkt de tijd sneller dan we willen. We kijken snel nog even bij de voedsel afdeling, voordat we een busje terugnemen naar het hotel. Hier staan de fietsen bepakt in onze kamer op ons te wachten.

We hebben nog tijd voor een bezoekje aan de moskee. Het in 2010 opgeleverde gebouw is op harmonieuze wijze met het oude houten deel verbonden en is geheel in Oezbeekse stijl gebouwd. Fijn houtsnijwerk op meters hoge kolommen, strak metselwerk ingevuld met fraai blauw tegelwerk. De sober uitgevoerde koepel doet ons een beetje aan het Mevlana mausoleum in Konja denken. De gigantische kroonluchter onder de koepel is indrukwekkend en de gebedszaal gigantisch, volledige aircondition is geïnstalleerd. De reusachtige met goud bewerkte toegangsdeuren maken het plaatje compleet. Tijdens de oproep voor het gebed zien wij de oudere generatie één voor één op de fiets arriveren. Alles wordt netjes met kabelslot afgesloten.... je weet maar nooit wie er op je fietsje vandoor gaat tijdens het bidden! Na het gebed keert de rust terug en is dit een oase in het hectische centrum van Margilon.

Het doel voor vandaag is het plaatsje Rishton. De 45 kilometer gaan op de automatische piloot langs maïs- en katoenvelden. De katoen is bijna gereed voor de oogst. De meeste velden zijn met chemicaliën bespoten om  bladverlies op gang te brengen. Zo kan men de katoenbolletjes makkelijker plukken. Het plukseizoen komt langzaam op gang en we zien al balen katoen op ezelkarretjes aan ons voorbij gaan. Over ezels gesproken, deze koppige viervoeters ruiken ons al op kilometers afstand. Zonder uitzondering worden we met luid gebalk begroet! 

Onderweg komen Joanna en Jakub uit Polen ons tegemoet fietsen. Inmiddels al 5 maanden onderweg en met een visa op zak het kompas op China gericht. Ze wonen in Duitsland en we staan een half uur langs de kant van de weg te kletsen. In Rishton gaan we tegen beter weten in opzoek naar een hotel of guesthouse. Er is wel een pottenbakker, Alisher Nazirov, die bij meerdaagse cursussen ook onderdak aanbiedt. Via de dorpsbewoners komen we met een omweg aan bij een Japanse school? De jongens die hier rondhangen weten meteen wat we zoeken en een Japaner springt op zijn fiets en brengt ons naar het huis van Ganisher Nazirov, de broer van Alisher. Hij heeft een B&B en sinds dit jaar hebben ze een licentie om buitenlandse toeristen te registreren. Voor dertig dollar p.p. krijgen we een tweepersoonskamer inclusief avondeten, lunch, ontbijt en Wifi! De gedeelde badkamer is op de gang. Voor alle fietsers die onderdak met registratie zoeken in Rishton:
Ganisher Nazirov
Fergana straat nr. 152 
tel + 99891 11 163 84
tel + 99893 73 551 63
mail: nazirovganisher@yahoo.com

Wij zitten 's avonds samen met vijf Japanse studenten, een Japanse leerjaar die Duits spreekt, Ganisher en zijn zoon aan de plov!
De zoon spreekt vloeiend Oezbeeks, Russisch, Japans en zeer goed Engels. Hij runt samen met de rest van de familie de B&B en brengt ons de volgende morgen naar het keramiek atelier van zijn oom een paar huizen verderop. Rishton heeft vele kleine en enkele grotere keramiek werkplaatsen, waar 90% van al het cobalt en smaragd gekleurde aardewerk in Oezbekistan vandaan komt. De fijne klei rondom het plaatsje is van goede kwaliteit en de producten worden nog met de hand gemaakt. We krijgen een korte rondleiding en zien dat het aardewerk ligt te drogen in de zon. De keramiek meester zelf maakt het papje voor het glazuur aan. De designs op de borden worden handmatig met een stalen pennetje gegraveerd in de klei. De kleuren worden gewonnen uit natuurlijke materialen en de samenstelling van de heldere blauwe kleur is uiterst geheim! In het kleine museum hangen prachtig gedecoreerde schalen en we kopen een klein schaaltje als souvenir. Bij het keramiek atelier is een lokaaltje ingericht voor het geven van Japanse les. De kinderen in Rishton mogen in de zomervakantie gratis naar de lessen. Hiervoor komen  studenten uit Japan over die voor een aantal weken tot maanden les geven. Als wij er rondlopen zijn drie jongetjes druk aan het schrijven. De leraar en één van de Japanse studenten begeleiden de kinderen tijdens de les. We mogen onze namen op het schoolbord schrijven en de kinderen schrijven het er in het Japans en Russisch onder. De familie Nazirov heeft een lange en sterke band met Japan. Ze willen de kinderen van Rishton de gelegenheid bieden om te kunnen studeren in Japan. Hiervoor is kennis van de taal essentieel. Het geld dat wordt verdiend met de B&B wordt geïnvesteerd in de aanschaf van lesmateriaal.

We fietsen in de middag de 50 kilometer naar Kokand. Een stad met ruim 200.000 inwoners en in de 18de eeuw na Buchara het tweede religieuze centrum van Centraal Azië. Een serie van Khans regeerde hier met harde hand. Wij bezoeken een aantal van de overblijfselen uit die tijd. Vooral de half overdekte Jami moskee uit 1812 is prachtig om te zien. Achtennegentig uit India geïmporteerde rood-houten kolommen houden een zeer fijn gedecoreerd en beschilderd balken plafond op zijn plaats. Ieder segment heeft zijn eigen motieven en verschillende kleuren. In het midden van de patio staat een 22 meter hoge minaret. Een ander bezienswaardig bouwwerk is Khan's paleis gelegen in een smetloos en rustig park in het centrum. Vooral de voorgevel is indrukwekkend met honderden verschillend gekleurde tegels en patronen. Ook binnen weer kolommen met prachtig houtsnijwerk, gekleurde plafonds en stucwerk met zachte pasteltinten. Tip; bezoek het in de ochtend, aangezien de voorgevel dan volledig tot zijn recht komt. Deze mooie staaltjes van architectuur zijn een voorbode van wat ons in Khiva, Buchara en Samarkand nog te wachten staat.

Ondanks dat we met de fiets reizen, zijn we hier in Oezbekistan vooral voor de steden. We gaan opzoek naar een taxi die ons naar Tashkent wil brengen. Wij hebben ons voorgenomen te zoeken naar een nieuw model auto, met dakdrager en bestuurt door een betrouwbaar ogende chauffeur! Het is hier natuurlijk geen kwestie van willen, want alle vijftig chauffeurs op de standplaats staan te popelen. In een paar seconden zijn we omringd door een twintigtal heren en één stevige dame die een woordje Engels spreekt. De grote van de voertuigen is meer het probleem. Allemaal sedan modellen met in de achterbak een grote ingebouwde gastank. De behulpzame dame begeleidt ons in de onderhandelingen. Ze willen ons eerst twee aparte taxi's aansmeren. We willen de fietsen niet geheel demonteren om ze zo in de te krappe achterbak te proppen. Er staat één aftandse Daewoo sedan mét dakdrager. De voorruit heeft zijn beste tijd wel gehad en heeft twee grote scheuren. Effe Car Glass bellen heeft geen zin meer. De ruit kan er ieder moment uitvliegen en daar wachten ze dan ook gewoon op. De deuren kunnen niet op slot en gaan alleen met veel geweld dicht. De veiligheidsgordels hangen er nutteloos bij, aangezien de gespen zijn verdwenen. Er is geen achteruitkijkspiegel en de ramen kunnen alleen nog met behulp van een waterpomptanguit de sponningen worden getrokken, dus goede airco is gegarandeerd aanwezig. De koppeling hangt er lam bij en moet met de hand worden bediend! Of de remmen werken moeten we onderweg maar zien. En dan onze "betrouwbaar ogende chauffeur" we hebben een exemplaar van het bouwjaar 1947! Oezbeekser dan deze vriendelijke oude man met sik en doppa (vierkantig hoofddeksel) kunnen we het niet krijgen. Een rijbewijs is hier voor een koe en een stapel geld zo gekocht en de jaarlijkse keuring voor 65+ zullen ze wel niet hebben. We bekijken het van de positieve kant, deze man heeft een berg aan ervaring. In vierenhalf uur, met een kleine lunch stop tussendoor crossen we naar Tashkent. 

We laten ons afzetten op het station van Tashkent. De treinkaartjes hebben we al in Kokand gekocht. Het bespaart ons lang wachten en we zijn zeker van de woensdagnacht trein. We eten eerst nog een hot dog in het centrum, voordat we de controle molen van het station ingaan. Eerst paspoort en ticket controle voordat je het terrein mag betreden. Bij het binnengaan van het stationsgebouw moet AllesVanDeFiets en door de scan, alsof we het land opnieuw binnenkomen. Gelukkig hoeven de tassen dit keer niet open. Daarna weer paspoortcontrole en stempel op de tickets. We zijn aan de vroege kant en wachten nog een uurtje voor we naar het perron mogen. Ondertussen haalt Robin de trappers van de fietsen en gaan de sturen dwars. We hebben een luxe cabine voor twee personen en bij het kopen van de tickets niets gezegd over de fietsen. Dat geeft alleen maar problemen vooraf. Als de trein aankomt, mogen we direct naar het perron en wij stappen probleemloos als eerste in de trein, nadat we vrienden zijn geworden met de jonge wagonchef. We offeren één bed op voor de fietsen. Het andere bed delen we knus. De trein vertrekt precies op tijd voor de bijna 18 uur durende reis naar Khiva 1065 kilometer westwaarts.

En morgen...? ....... morgen reizen we door naar Buchara!!

Onze laatste meters in Kirgizië....
De schoolgaande kinderen roepen ons vrolijk toe....ghello, ghello...
Biljetten van maximaal 1000 SOM (€ 0,29) hierdoor vervoeren we enorme stapels geld!
De kleurrijke matjes en kussens worden langs de weg verkocht.
Het pretpark in Andijon is druk bezocht.
De Daewoo Damas busjes domineren het straatbeeld.
Kilometers lang fietsen we langs druivenranken......
.....waar heerlijk zoete druiven wachten om geoogst te worden.
.....een leuke ontmoeting met Abazbek en Dilaram.
Er staat altijd shaslik op het menu.
De zonnebloemen staan hier nog laat in bloei.
Een mooi staaltje vakmanschap van de typische Oezbeekse theepot, waar we kunnen afkoelen.
De kinderen gaan naar school in uniform.
Deze lieve mensen schenken ons perziken....
De natuurlijke kleuren worden verkregen van uien en granaatappel schillen.
De gebundelde zijden draden zijn voorzien van geknoopt touw, om kleur patronen aan te brengen.
Het gehele proces gebeurt handmatig, hier verschillende bakken met kleurstof.
Na het aanbrengen van de kleur op de zijde, gaat het eerst in een koud bad.
Grote hand- en voet bediende weefmachines waar de stoffen worden gemaakt.
Het te maken patroon is afhankelijk van de creativiteit van de ontwerper.
Op de zondagsmarkt van Kumtepe worden alle stoffen verkocht.
De kleuren zijn overweldigend...
....en in elk denkbaar patroon.
Er wordt druk onderhandeld bij de hoofddoeken en sjaals..
De traditionele doppa's worden veel verkocht op de markt.
De hele dag komt het verse brood met de fiets rechtstreeks van de bakker.
De markthal ziet er geordend en super schoon uit.
De roddels en familie problemen worden tijdens de werkzaamheden besproken.
De moskeegangers druppelen op de fiets binnen....
bij de nieuwe moskee uit 2010!
nieuwe kolommen sluiten goed aan bij de oude plafondschilderingen.
De mega kroonluchter in het interieur.
Uiteraard ontbreken de karakteristieke blauwe tegeltjes niet.
De mannen verlaten de moskee.
Iedereen op de fiets....
......straatbeeld in Margilon.
De zelf gebrouwen frisdrank wordt veel gedronken op straat
Jakub en Joanna uit Polen fietsend op weg naar China.
Een verrassende ontmoeting met Japanners bij de familie Nazirov in Rishton.
Onze gezellige kamer in het B&B in Rishton.
De Japanse school naast het Keramiek atelier.
Aardewerk drogend in de zon.
Een keramiek meester aan het werk.
mooie kleuren thee schaaltjes.
Zeer hoogwaardig keramiek te bewonderen in het kleine museum
We nemen maar weer eens een shaslik tijdens de lunch.
Fietsen langs een kanaal op weg naar Kokand.
We worden welkom geheten in deze grote stad.
De indrukwekkende Jami moskee.
98 statige houten kolommen.....
.......waarvan enkele zeer rijk gedecoreerd,
houden prachtig beschilderde balkenplafonds overeind.
Alle patronen zijn hand geschilderd en per segment uniek.
Wat een kunstwerk!!
Vooral bij avondlicht.
Een van de vele medressen.
De Narbutarbi medresse
Christel met haar mooie zijden sjaal cadeau gekregen van Dilaram!
De medresse beheerder leidt ons rond op de begraafplaats.
...waar verschillende Khans in rijkversierde...
......mausolea liggen begraven.
Tijdens dit bezoekje worden we getrakteerd op meloen.
Fast food is hier ook dagelijkse kost.
Met een zak geld onder de arm koopt Christel twee treinkaartjes.
We bezoeken Khans paleis 
Koepels op het paleis.
Sommige ruimten zijn absurd gedecoreerd.
Gouden plafonds....
Vrolijke wandtegels.
Voorgevel van het paleis.
Zeer gevarieerd tegelwerk in de voorgevel van het paleis.
AllesVanDeFiets in de taxi naar Tashkent.
Een ritje van ruim vier uur.
Onze vriendelijke chauffeur.
De trein naar Urgench komt het station binnen.
AllesVanDeFiets en 18 uur in de trein.