Vanuit het sfeervolle en druk bezochte woestijnstadje Khiva is het een heel eind door de verzengende hitte en dor niemandsland naar Buchara. Het hotel regelt voor ons een taxi mét dakdrager. Redelijk exclusief, zoals we al in Kokand merkten. Het bezit van dakdragers is door middel van extra regelgeving aan banden gelegd. Voordat we vertrekken, reist David met zijn groep Nederlandse reizigers ons naar Buchara vooruit. David is reisleider bij Djoser en is nu voor een 16 daagse rondreis in Oezbekistan. We lopen hem tegen het lijf op de westmuur tijdens de zonsondergang. Leuke spontane gozer, waar het direct mee klikt en de reis anekdotes vliegen over en weer!
Onze taxi is van een ander kaliber als die naar Tashkent en ziet er solide en betrouwbaarder uit. De chauffeur neemt geen risico met het komende ritje van zeven uur door de woestijn. Eerst langs de garage in Urgench voor een kleine beurt, waar de olie en koelvloeistof worden bijgevuld. Vervolgens nog langs een gas tankstation om hem vol te gooien met propaan. Hij heeft een speciaal adresje en we hoeven niet achter in de lange rij aan te sluiten, zoals we die bij de grotere tankstations veelvuldig zien. De chauffeur zit krap bij kas, dus of wij even 50.000 sum (van de totaal 250.000) willen voorschieten, anders staan we zeker halverwege stil. We komen er tijdens de rit achter dat onze chauffeur bijklust en in het dagelijks leven eigenlijk politie agent is! Zal hij zelf wel een vergunning voor de drager hebben? Tijdens de controles onderweg kennen ze hem allemaal en mogen we overal doorrijden. Hoewel doorrijden...! We zijn het bewoonde gebied nog niet uit of er komt een vreemd geluid onder de motorkap vandaan en vooral heuvel op werkt de motor niet mee. Robin weet wel hoe je een fiets uit elkaar haalt en "meestal" kun je er na montage weer veilig op wegrijden, maar van auto's heeft hij geen kaas gegeten. Onze chauffeur lijkt te weten wat hij doet en prutst wat aan de motor. Gelukkig zijn wij voorbereid op dit soort "ongemakken" dus duct-tape en gereedschap komen weer goed van pas bij deze noodreparaties. Desalniettemin staan we om de 50 kilometer te prutsen onder de motorkap, totdat de auto zelfs weigert te starten! Wonderwel verschijnt Buchara aan de horizon en worden we uiteindelijk helemaal gaar en uitgehongerd naast het Lyabi-Hauz in het centrum afgezet.
Buchara, de stad van kunstenaars en geleerden met een geschiedenis die terug gaat tot voor onze jaartelling! Het stadshart met zijn medressen, moskeeën, markthallen en minaretten is al ruim 200 jaar ongewijzigd. De historische bouwwerken zijn door jarenlange intensieve restauratie in top conditie en ogen op het eerste gezicht zelfs nieuw. Een eeuwen oude stad waar alle mogelijkheden om geld te verdienen aan het massatoerisme volop worden benut. Al gelijk na aankomst zitten we op een terras aan de cappuccino met wifi op een steenworp afstand van de Nadir Divanbegi medressa uit 1622. Dit bouwwerk overdondert ons met zijn prachtige mozaïek betegelde voorgevel, waarin bloemen en fantasie vogels boven de hoofdingang alle aandacht vragen. Het van oorsprong als karavanserai ontworpen gebouw is direct in gebruik genomen als medressa (akademie) zonder de structuur hierop aan te passen! Zeer ongewoon voor die tijd. We bekijken op ons gemak al het moois wat Buchara te bieden heeft. We gaan meerdere malen naar de Kalon moskee en gelijknamige minaret om het met ochtend- en avondlicht te bewonderen. Op het dakterras van het Minzifa café met zijn uitstekende gerechten zijn wij vaste gast! Rondom, in en tussen de oude bouwwerken is het één grote bazaar. Wij leren Oezbekistan kennen als het land van het traditionele handwerk, waarvan de kunst generatie op generatie wordt doorgegeven. Met keramiek uit Rishtan, zijde uit Margilan, houtsnijwerk uit Khiva en koperwerk en borduursels uit Buchara. We moeten ruimte zoeken in onze overvolle fietstassen voor de smaakvolle souvenirs die meegaan naar huis. Vooral de handpoppen uit Buchara zijn een kunstwerk op zich.
Vanwege de gekozen alternatieve vervoersmiddelen tussen de bezienswaardige steden in, staan onze fietsen alweer tien dagen stil. Van ellende lekt de Rohloffnaaf olie door het veelvuldig horizontaal transport. De komende 360 kilometer naar Samarkand via Shahrisabz zijn we wel van plan te gaan fietsen. De moeilijke omstandigheden (grote afstanden, registratieplicht, hoge temperatuur en eentonige landschap) nodigen nou niet bepaald uit om op de fiets te stappen. Echter het vooruitzicht om vijf uur in een oven op wielen te moeten zitten, werp direct een ander licht op de eerder genoemde "moeilijke" omstandigheden. We slaan dus wat snacks in voor onderweg en extra flessen drinkwater gaan in de tassen. In de waterzak achterop nemen we "koelwater" mee, voor als de temperatuur boven de 38 graden stijgt. We dragen een lange broek en shirt met lange mouwen als eerste bescherming tegen de zon. Om te voorkomen dat onze voeten worden gekookt, fietsen we met blote voeten in slippers. We smeren een dikke laag zonnebrandcreme op en met helm en zonnebril is de bescherming compleet. De beste remedie tegen de alles verschroeiende zon is.... fietsen als deze niet schijnt!! Echter na zonsondergang fietsen is hier geen goed idee en ongeacht welk land voor ons nooit een optie! Zo vroeg mogelijk vertrekken dus. We werken het vette ontbijt van worst, patat, gefrituurd ei en bulgur nog half slapend weg en zitten tegen half zeven op de fiets in de richting van Karshi. Het is nog lekker fris met zo'n 15 graden. Dit bouwt zich langzaam op naar 24 om negen uur, 31 om tien uur, 35 tegen half twaalf en lachend naar 40 graden om één uur. Het terrein is vlak tot heuvelachtig en er wordt bij tijd en wijle druk aan de weg gewerkt. Dat is ook echt nodig, want het asfalt is van abominabele kwaliteit. Het is niet gezond om bij temperaturen boven de 40 graden, met tegenwind en licht heuvelop een 60 kilo wegende fiets te willen voortbewegen ......we doen het lekker toch! Met witte doeken onder de helm en het "koelwater" om ze nat te houden, voorkomen we een zonnesteek. Het water in de zak is de 50 graden inmiddels ruimschoots gepasseerd en mag de naam koelwater niet dragen. Elke andere normale fietsdag zou dit een heerlijk warme douche zijn. Toch koelt het water van deze temperatuur ons hoofd en lichaam wel degelijk, zodra de wind er vat op krijgt verdampt het water en onttrekt het de warmte. Het dragen van slippers heeft niet tot gekookte voeten geleid, echter gebakken tenen zijn ons deel aan het eind van de dag. Het is vreemd, maar alles went, dus ook het fietsen door de woestijn. De noodzaak om foto's te schieten is niet aanwezig.... er valt gewoon niets te vast te leggen, op een verdwaalde kameel na! We stoppen dus niet meer onnodig onderweg en de theehuizen liggen op grote afstand van elkaar! Waar wij altijd denken dat we luie fietsers zijn, halen we hier met enige discipline ook makkelijk de 100 kilometer per dag! Verstand op nul en stampen op de pedalen. Het langdurig in één fietshouding zitten heeft wel zijn weerslag op rug, knieën, schouders en handen.
Eigenlijk fietsen we hier door een half woestijn en is er geen sprake van een zandvlakte. Er is altijd vegetatie in de vorm van lage bosjes aanwezig. Soms zelfs mooi in bloei staande struikjes. Deze verstikkende temperatuur leent zich erg goed voor de teelt van katoen, gezien de grote katoenvelden waar we langs fietsen in de buurt van stedelijke gebieden. Voorwaarde is wel dat er voldoende water aanwezig is. Voor de irrigatie wordt veel water onttrokken aan de Amudarja en Syrdarja rivieren wat heeft geleid tot het droogvallen van het Aralmeer. Het is nu volop oogsttijd en de struiken worden één voor één met de hand geplukt door honderden plukkers. De oogsttijd duurt 48 dagen en studenten vanaf 18 jaar hebben plukplicht. Leraren gaan in ploegen tien dagen plukken. De norm is vijftig kilo per dag per persoon. Wij stoppen even bij een ploeg plukkers die het genoeg vindt voor vandaag. Met grote zakken vol katoen en speciale "plukjurken" komt men allemaal naar het verzamelpunt om de oogst te wegen. De wachtende kar is binnen twintig minuten tot de nok gevuld met het pluizige watje. We zien onderweg de gigantische katoen opslag plaatsen.
Zo'n informatieve rustpauze maakt het reizen door dit land dragelijk. Onze volgende afleiding vinden we 30 kilometer voor Shahrisabz. Een mollige oma met kleinzoon achterop een ezeltje nodigt ons uit voor thee. We fietsen met haar mee naar huis en zien het ezeltje worstelen met zijn zware lading. Het arme beest wordt bijna doodgeknuppeld, omdat het de vrouw niet snel genoeg gaat. Thuis wachten haar zoon en zijn vrouw met drie kleine kinderen ons verbaasd op. Even later komt ook de heer des huizes binnen schuivelen. We worden in de woonkamer op matrasjes uitgenodigd voor thee, meloen, brood en ei. We slaan resoluut doch beleefd de grote kom zure melk af. Op de achtergrond staat de televisie aan en zien we Mister Bean zijn gebruikelijke fratsen uithalen. Het oudste kind van zes laat aangemoedigd door zijn vader trots zijn schoolprestaties zien. Voordat ze überhaupt Oezbeeks kunnen schrijven, krijgen ze al Engels op school. We komen al pratend weer op krachten en normale lichaamstemperatuur voor het laatste stuk naar Shahrisabz. Net als Karshi één van de oude steden op de zijderoute, maar vooral beroemd als thuisbasis van Amir Timur (1336-1405). Hij liet 24 jaar lang de beste werklieden uit binnen- en buitenland aan het gigantische Ak-Saray paleis bouwen. Zoals bij zoveel groten der aarde eindigt een imperium vroeg of laat en staat er vandaag de dag alleen een gedeelte van de Noordpoort nog overeind. Gelukkig is de restauratie woede hier niet doorgeslagen en kun je nog mooi origineel tegelwerk zien. Als we tussen de resten van de afgebrokkelde boog doorlopen, realiseren we hoe indrukwekkend groot het gehele paleis moet zijn geweest. Het opgerichte standbeeld ter ere van Timur is een geliefd foto object bij de Oezbeken.
Dag 163 is onze laatste fietsdag deze reis en we zitten weer voor half zeven op de fiets. De temperatuur werkt echter niet mee vandaag. Het is niet de gebruikelijke 15 graden, maar het kwik is 's nachts op 25 blijven steken! Om in Samarkand te geraken, ruim 85 kilometer verderop moeten we een colletje van de eerste categorie over. We klimmen vanaf 600 meter naar bijna 1700 meter hoogte. De route is mooi en zoals te verwachten erg warm. Het wordt al herfst, de bomen verschieten langzaam van kleur en verliezen hun blad. De bergen zijn bedekt met dor gras en de omgeving wordt kaler hoe meer we de hoogte ingaan. We rusten onderweg voldoende in de theehuizen die op de beklimming overvloedig aanwezig zijn. Het valt ons op dat het verkeer rustig is en de weg van redelijke kwaliteit. Na 35 kilometer zijn we om 14:00 eindelijk boven. Het zijn nog 50 vervelende kilometers naar Samarkand vanwege de harde wind uit het noorden!! Pal tegen dus. Maar net voor zonsondergang fietsen we de buitenwijken van de stad binnen en vinden een hotel in het centrum op nog geen 500 meter van het Registan!
En morgen??.......morgen bezoeken we Registan, het plein der pleinen!
 |
| ....even bijkomen op een terrasje voor de Nadir Divanbegi medressa |
 |
| ...versiert met zeer hoogwaardig en fantasierijk mozaïek tegelwerk. |
 |
| Dit Samaniden mausoleum is het oudste moslim monument uit het jaar 905 |
 |
| Modernere sculpturen uit het Sovjet tijdperk zijn hier ook te vinden. |
 |
| deze jongens oefenen fanatiek de "moves" van Michael Jackson! |
 |
| Gelukkig zijn er niet alleen overvloedig betegelde mausolea en medressa's te bekijken. |
 |
| schoon geveegde, doodstille straatjes buiten het toertisten circus...... |
 |
| Chor Minor een vreemde eend in de bijt, waar de architect de verhoudingen uit het oog heeft verloren. |
 |
| Alle torens zijn verschillend gedecoreerd. |
 |
| Een van de vele bazaars, tjokvol met prachtig hand gemaakte souvenirs |
 |
| .....zo ook binnenin de Nadir Divanbegi medresse. |
 |
| ......sierlijk aardewerk wacht op een nieuwe eigenaar. |
 |
| Nadir Divanbegi Khanaka..... |
 |
| We nemen een kijkje bij de Kalon minaret.... |
 |
| ...die door zijn schoonheid en hoogwaardige kwaliteit metselwerk door Chinggis Khan gespaard bleef. |
 |
| Al het restauratiewerk, zoals het interieur van dit restaurant, gaat met de hand en in de oude stijl. |
 |
| De nog steeds In gebruik zijnde Mir-I-Arab medresse krijgt een facelift. |
 |
| Het binnenplein van de Kalon moskee is groots, maar vooral verlaten! |
 |
| ..naast het Chashma Ayup mausoleum vinden dit ronde paviljoen. |
 |
| De Ark, het oudste bouwwerk in Buchara, waar de Emirs werden bekroond en ze hun gasten ontvingen. |
 |
| Mooi uitzicht op de Kalon moskee vanaf het Registan bij zonsondergang. |
 |
| De rijkversierde koepel van de Kalon moskee. |
 |
| De skyline tussen de Ulugbek en Abdul Aziz Khan medressen. |
 |
| Bij toeval komen we op de sieraden markt, waar oud en nieuw goud en juwelen worden verhandeld. |
 |
| Inspectie van de handelswaar!! |
 |
| Het Registan bekeken vanaf de oude stadsmuur van de Ark. |
 |
| .....tegelplateau met bloemmotief aan de gevel van de Abdul Aziz Khan medressa. |
 |
| Het standbeeld van Hodscha Nasreddin in het park bij Lyabi Hauz. |
 |
| Spiraalvormig tegelwerk kenmerkend voor architectuur uit de tijd van Timur Lenk |
 |
| Schitterende, handgemaakte en humoristische handpoppen (let op Einstein in de hoek!!) |
 |
| Abdul Aziz Khan medresse...... |
 |
| ....waar de kleuren overweldigend zijn! |
 |
| Heerlijk geurende kruiden en fraaie brood,stempels... |
 |
| Uitzicht op het plein voor de Kalon minaret. |
 |
| In alle vroegte laten we Buchara achter ons voor het laatste stuk fietsen naar Samarkand. |
 |
| Langzaam rollende heuvels door een eentonig landschap. |
 |
| Deze viervoeter voelt zich al eeuwen thuis in deze omgeving. |
 |
| Mooi plaatje langs de weg tijdens ons tweede ontbijt. |
 |
| Gewapend tegen de extreme temperaturen! |
 |
| Katoen plukken is eind september prioriteit nr. 1 |
 |
| De bladeren zijn door middel van chemicaliën afgestorven..... |
 |
| ...en daarna kunnen de witte bolletjes handmatig worden geplukt. |
 |
| In speciale plukjurken en met gezichtbescherming. |
 |
| Plukt men 50 kilo katoen per persoon per dag! |
 |
| Het harde werken, gebukt en bij 40 graden celcius zit er tegen half drie weer op. |
 |
| Even bijkomen en een praatje maken met idiote toeristen op de fiets! |
 |
| Er is sporadisch kleur.... |
 |
| ....maar vooral droogte om ons heen. |
 |
| Deze aardige oma nodigt ons uit voor thee. |
 |
| We komen even op adem bij deze vriendelijke gastvrije familie. |
 |
| Vlak voor Shahrisabz krijgen we een appeltje voor de dorst aangeboden. |
 |
| Deze dames keren huiswaarts na een dag katoen plukken.... |
 |
| Zonsondergang voor het Amir Timur monument in Shahsrisabz. |
 |
| De moskee in Shahrisabz |
 |
| Veel Oezbeken komen op het Timur monument af... |
 |
| Het enige tastbare bewijs van het ooit zo indrukwekkende Ak-Saray paleis. |
 |
| Zeer hoogwaardig origineel mozaïek |
 |
| Het is een komen en gaan van buitenlandse en binnenlandse toeristen |
 |
| Straatbeeld voor de bazaar in Shahrisabz. |
 |
| ....nog meer kleurige gewaden! |
 |
| Ik wist niet dat Oesbekistan ook meedoet aan het WK alround! |
 |
| Fijn schilderwerk op de plafonds van de ...moskee uitgevoerd door Indiaanse meesters! |
 |
| Shahrisabz by night...... |
 |
| Het leuke interieur van onze B&B. |
 |
| De zeer attente gastheer van het B&B... |
 |
| Opweg voor de laatste klim deze fietsreis..... |
 |
| Rustig klimmen door een mooie omgeving. |
 |
| De weg slingert van 1000 naar 1670 meter hoogte. |
 |
| Op de top staan de fruit en noten verkopers ons op te wachten. |
